Dit jaar wordt de kerst anders. Er is een lege stoel aan tafel. 

Vorige maand is mijn moeder overleden. In 2016 heeft zij een groot herseninfarct gekregen, waardoor in één keer een derde van haar rechterhersenhelft is weggeslagen met als gevolg dat zij rolstoelafhankelijk werd en haar bibliotheek van[jp1]  herinneringen steeds verder afnam. 

Eigenlijk was mijn moeder al bijna 8 jaar niet aanwezig en toch wordt deze kerst anders met het weten dat ze er nu écht niet meer is. En komen er herinneringen naar boven hoe het er bij ons vroeger aan toe ging…

Familie: oude koeien en vaste dynamieken

Het was vaste prik om eerste kerstdag bij haar aan tafel te schuiven om daar met de familie een diner te hebben. Dan kwamen er na een aantal drankjes de oude koeien uit de sloot en de oude dynamieken naar boven. Ik weet nog goed wie waar zat en welke combinaties aan tafel echt geen succes waren of juist wel. Wellicht herken je de dynamiek van kinderen die elkaar treiteren, niet luisteren naar elkaar, van tafel lopen, ouders die boos worden...

Voor iedereen de juiste plek aan tafel

Als ik er nu op terugkijk en het systemisch bekijk, begon het met dat iedereen op een verkeerde plek aan tafel zat. Als het jongste kind aan de kop van de tafel zat, ging die zich gedragen als de directeur en de ‘dienst’ uitmaken. Of als een kind op een vader/moederplek zat, ging die zich gedragen als een ouder. 

Het kan dus belangrijk zijn om eens te kijken hoe dat bij jullie gaat aan tafel. Wie zit waar? Zit er een kind tussen de ouderen in? Waar zit het oudste kind of het jongste kind? Zitten jullie, als stel, tegen over elkaar of naast elkaar?

Terugdenkend aan mijn samengestelde gezin, hebben wij ook in het begin moeite gehad om de rust aan tafel te behouden. Wij hadden een  langwerpige tafel met drie stoelen aan de ene kant, een bank aan de andere kant en een stoel aan de kop. 

Als we met z’n allen waren kwam er altijd ruzie over wie aan de kop van de tafel mocht zitten. Waardoor degene die de begeerde plek had veroverd de stemming maakte aan tafel. Soms positief maar meestal negatief. 

We hebben in het begin geprobeerd om er een soort roulatiesysteem van te maken. Dus elke keer een ander kind aan de kop van de tafel. Vanuit het idee van gelijkwaardigheid, zo kreeg ieder kind een kans. Helaas was dat geen succes. Onze samenstelling was elke keer anders. De ruzie ontstond dan over hoe vaak iemand al aan de kop van de tafel had gezeten, wie de laatste was of wie de eerste weer aan de beurt. Kortom: er was altijd gedoe.

We zijn ermee gestopt toen we inzicht kregen in wat er systemisch gebeurde. Wij als stel naast elkaar aan de ene kant van de tafel en de 5 kinderen er tegenover. Dat bracht rust in ons systeem.

Andere tafelschikking, andere uitkomst

Hoe ga je daar nu mee aan de slag?  Het kan best zijn dat je al zo lang bij elkaar bent dat er bepaalde plekken  toegeëigend zijn. Breng het dan naar voren als een soort experiment of een stoelendans om te onderzoeken wanneer er rust komt aan tafel voor iedereen. Zal er in het begin tegen gesputterd worden? Natuurlijk wel. Omdat iemand zijn plek wellicht niet wil afstaan en dan zal het even wennen zijn om die op te geven.

Hou wel in je achterhoofd dat jullie uiteindelijk naast elkaar komen te zitten als fundering van jullie gezin. 

Dit jaar blijft er een stoel leeg bij mij, die is gereserveerd voor mijn moeder zodat ze er toch een beetje bij is.

Ik wens jou en jullie samengestelde gezin een fijne rustige kerst aan tafel.